Na czym polegają badania psychotechniczne?

Badania psychotechniczne to specjalistyczne badania mające na celu ocenę predyspozycji psychofizycznych danej osoby do wykonywania określonych czynności zawodowych. Stosowane są m.in. w przypadku kandydatów na kierowców, operatorów maszyn, kontrolerów ruchu lotniczego czy pracowników służb mundurowych. W Polsce badania te są regulowane przez prawo, a przeprowadzać je mogą jedynie uprawnieni specjaliści – psychologowie.

Istota badań psychotechnicznych

Psychotechnika jako dziedzina nauki zajmuje się badaniem zdolności, umiejętności oraz cech osobowości w celu uzyskania informacji na temat predyspozycji kandydata do pracy w danym zawodzie. Jej celem jest sprawdzenie, czy dana osoba będzie w stanie odpowiednio i bezpiecznie funkcjonować w zawodzie, który wymaga szczególnych umiejętności czy cech charakteru. Istotne jest również zrozumienie, że badania psychotechniczne nie mają na celu oceny wartości moralnych i intelektualnych badanej osoby, lecz skupiają się na jej zdolnościach i predyspozycjach.

Rodzaje badań psychotechnicznych

Więcej na temat badań psychotechnicznych opowiedział nam nasz rozmówca, psycholog z Przychodni Lekarskiej MEDAN w Jarocinie:

Badania psychotechniczne ze względu na ich zakres i cele można podzielić na kilka rodzajów. Niektóre z takich badań obejmują m.in. testy inteligencji (np. Test Matryc Ravena), testy zdolności manualnych (np. dłoniowej koordynacji wzrokowo-ruchowej), testy spostrzegawczo-motoryczne (np. szybkich reakcji na bodźce zewnętrzne) oraz testy osobowości (np. Inwentarz Osobowości NEO FFI). Wybór konkretnych testów zależy od rodzaju zawodu, do którego kandydat jest badany.

Procedura badań psychotechnicznych

Badania psychotechniczne składają się z kilku etapów. Pierwszym z nich jest wywiad psychologiczny, podczas którego specjalista zbiera informacje na temat historii życia i pracy kandydata, jego motywacji oraz ewentualnych przeciwwskazań do pracy w danym zawodzie. Następnie przeprowadzane są testy mające na celu ocenę zdolności intelektualnych, manualnych, spostrzegawczo-motorycznych oraz cech osobowości badanej osoby. Po analizie wyników testów psycholog wystawia opinię, czy kandydat spełnia wymagania psychofizyczne dla danego zawodu.

Kiedy są wymagane badania psychotechniczne

W Polsce badania psychotechniczne są wymagane m.in. od kierowców zawodowych (przewóz osób lub towarów), operatorów maszyn budowlanych, kontrolerów ruchu lotniczego oraz pracowników służb mundurowych (policji, straży granicznej, straży pożarnej). W przypadku kandydatów na instruktorów nauki jazdy badania są wymagane zarówno przed rozpoczęciem kursu, jak i przy ubieganiu się o uprawnienia instruktorskie. Ponadto badania psychotechniczne mogą być przeprowadzane na życzenie pracodawcy w celu oceny predyspozycji zawodowych pracowników.

Częstotliwość i ważność badań

Częstotliwość badań psychotechnicznych zależy od rodzaju wykonywanego zawodu oraz obowiązujących przepisów prawnych. W przypadku kierowców zawodowych badania są wymagane co pięć lat, natomiast kontrolerzy ruchu lotniczego muszą przechodzić badania co dwa lata. Ważność badań jest ograniczona czasowo i zależy od wystawionej opinii. Pracodawca ma obowiązek dopilnować, aby jego pracownicy posiadali aktualną opinię z badań psychotechnicznych. W przypadku braku ważnej opinii pracownik może zostać zawieszony w obowiązkach służbowych.