Ocena subpopulacji limfocytów (immunofenotyp) w diagnostyce niepłodności

Badanie i ocena subpopulacji limfocytów z krwi obwodowej jest częstym elementem diagnostyki niepłodności. Zaburzenia w proporcjach pomiędzy poszczególnymi subpopulacjami limfocytów oraz zaburzenia w ich liczbie mogą być przyczyną niepowodzeń rozrodu i poronień. W artykule dokładniej opisujemy, jakie mogą być wskazania do wykonania tego badania, na czym ono polega oraz jaka jest jego wartość diagnostyczna w niepłodności.

Jaki jest cel wykonania badania subpopulacji limfocytów?

Badanie subpopulacji limfocytów jest specjalistycznym badaniem immunologicznym. Poprzez określenie ilości i stężenia poszczególnych rodzajów limfocytów pozwala ocenić, czy układ odpornościowy działa prawidłowo. Czy nie jest nadreaktywny i czy nie występują niedobory odpornościowe. Wszelkie zaburzenia w proporcjach pomiędzy poszczególnymi populacjami limfocytów mogą bowiem świadczyć o nieprawidłowościach w działaniu układu immunologicznego, które mogą również powodować problemy z płodnością. Badanie wykonuje się kobietom, które mają trudności z zajściem i utrzymaniem ciąży, aby wykluczyć podłoże immunologiczne. Nadmierna odpowiedź układu odpornościowego, który traktuje rozwijający się zarodek (również płód) jako „wroga” może prowadzić do jego obumarcia i nawykowych poronień. Potwierdzenie w badaniu immunofenotypu nieprawidłowej odpowiedzi układu odpornościowego nie przekreśla szansy na urodzenie dziecka. Wręcz przeciwnie – wdrożenie właściwego leczenia zwiększa szanse na zajście w ciążę naturalnie lub w wyniku zapłodnienia in vitro.

Jak tłumaczy nasz rozmówca, lekarz specjalista z Centrum Leczenia Niepłodności Angelius w Katowicach: W niepłodności immunologicznej przeszkodą w zajściu w ciążę jest własny układ odpornościowy pacjentki. Badanie immunofenotypu pozwala potwierdzić (lub odrzucić) diagnozę, że organizm przyszłej mamy jest środowiskiem sprzyjającym (lub nie) rozwojowi zarodka i płodu. Wyniki badania należy skonsultować z lekarzem immunologiem, który w razie potrzeby wdroży leczenie mające na celu zwiększenie szansy na powodzenie przyszłej ciąży.

Przebieg badania immunofenotypu

W nowoczesnych ośrodkach leczenia niepłodności badanie subpopulacji limfocytów z krwi obwodowej wykonywane jest za pomocą wielokolorowej cytometrii przepływowej przy użyciu odczynników zawierających przeciwciała monoklonalnych. Są one skierowane przeciw charakterystycznym dla danej populacji limfocytów antygenom powierzchniowym. Metoda ta pozwala stwierdzić obecność lub brak poszczególnych subpopulacji limfocytów oraz określić ich odsetek. Co bardzo ważne, żeby wynik badania był wiarygodny, wykonywany test musi być bezpośredni, tzn. oceniać faktyczną liczbę danych komórek w próbce, a nie wskaźniki pośrednie, które uzyskuje się po hodowli konkretnych komórek. W trakcie badania subpopulacji limfocytów stosowanych jest jednocześnie od 6 do 8 przeciwciał monoklonalnych, co zapewnia szeroką identyfikację limfocytów.

A jak przebiega badanie immunofenotypu?

Badanie subpopulacji limfocytów wykonywane jest z krwi obwodowej pobranej na antykoagulant EDTA. Badanie wykonuje się w II fazie cyklu miesiączkowego. Pacjentka w trakcie badania powinna być na czczo. Do pobranej próbki krwi dodawane są przeciwciała i umieszcza się ją w cytometrze. Dzięki temu, że do przeciwciał dodawany jest barwnik fluoroscencyjny, można oznaczyć liczbę komórek oraz określić, jaka część stanowią w ogólnej liczbie limfocytów. Celem przeprowadzenia badania jest dokonanie oceny głównych subpopulacji limfocytów tj.: limfocyty T (limfocyty Th, limfocyty Ts/c), limfocyty B, komórki NK, limfocyty NKT, limfocyty B, które mogą wpływać na płodność i prawidłowy rozwój ciąży.