Co jest potrzebne do sitodruku?

Sitodruk jest jedną z najprostszych technik drukarskich. Nadruki można wykonać bez specjalistycznego sprzętu i dużych wydatków w warunkach domowych. Do zastosowań komercyjnych i przemysłowych używane są ręczne i w pełni automatyczne maszyny. Niezależnie od zaawansowania technicznego istota druku sitowego pozostaje niezmienna. Dowiedz się, co jest potrzebne, aby rozpocząć przygodę z sitodrukiem.

Krótka historia serigrafii

Pierwsze próby z drukiem sitowym miały miejsce w Japonii i w Chinach. Pierwotnie sito było wykonywane z napiętych na drewnianej ramie ludzkich lub zwierzęcych włosów. Po wymaskowaniu siatki papierowymi szablonami powstawała matryca drukowa. Farba rozprowadzana po powierzchni siatki przedostawała się na drugą stronę, do znajdującej się pod sitem tkaniny lub kartki papieru, tylko w miejscach nieosłoniętych papierem. 

Przeczytaj również: Tradycyjne techniki drukarskie

Na początku XX w. powstały pierwsze sita z jedwabiu, w których zamiast papierowego szablonu użyto lakieru. Za popularyzatora sitodruku uważany jest amerykański artysta Anthony Velonis, który wprowadził do powszechnego obiegu nazwę serigrafia (od łacińskiego słowa sericum, które oznacza jedwab). 

Zestaw must have do sitodruku

Na przestrzeni wieków technologia sitodrukowa bardzo się rozwinęła – szczególnie w zakresie jakości stosowanych mediów i automatyzacji procesów produkcji. Jednak w swojej istocie pozostała w zasadzie niezmieniona. Oto najprostszy zestaw, który umożliwia stworzenie odbitki metodą sitodruku:

• sito – to siatka z tworzywa sztucznego (z poliestru lub poliamidu), która jest naciągnięta na drewnianą lub aluminiową ramę,
• emulsja światłoutwardzalna – siatkę należy pokryć z obu stron emulsją i pozostawić do wysuszenia, 
• szablon – może to być szablon wycięty z papieru, rysunek lub wydruk na transparentnej folii, który należy umieścić na sicie,
• silna żarówka halogenowa – sito z szablonem należy wystawić na działanie mocnego światła: może to być słońce, światło, LED, UV, lampa halogenowa lub profesjonalna kopiorama – po naświetleniu siatkę trzeba wywołać, czyli wypłukać silnym strumieniem wody nieutwardzoną emulsję z miejsc, które zasłaniał przed światłem szablon,
• farby – odpowiednio dobrane farby do sitodruku są konieczne do wykonania wysokiej jakości wydruków,
• rakle – metalowy lub drewniany uchwyt z płatem sztywnej gumy, który pozwala szybko i równomiernie rozprowadzić farbę po sicie – rakla może być prowadzona ręcznie, półautomatycznie lub całkowicie automatycznie (na przemysłowych liniach do sitodruku),
• opalarka lub prasa do termotransferu – świeży wydruk wymaga utrwalenia termicznego: można to zrobić opalarką, ale znacznie bardziej wygodna w użytkowaniu  jest prasa do termotransferu: zapewnia precyzyjne nastawienie czasu i temperatury, co zapobiega zniszczeniu materiału,
• odwarstwiacz – po każdym użyciu należy starannie umyć sito z resztek farby – jeżeli zamierzasz je wykorzystać do naświetlenia innego wzoru, to musisz zaopatrzyć się w odwarstwiacz, czyli środek usuwający spolimeryzowaną emulsję światłoutwardzalną z siatki. 

Jeżeli chcesz zastosować więcej niż jeden kolor, to do każdego konieczne jest wykonanie osobnego sita. Wielokolorowy sitodruk bez użycia maszyn jest czasochłonny i nie zawsze przynosi oczekiwane efekty. Szczególną trudność sprawia zachowanie powtarzalności odwzorowania na kolejnych drukowanych wyrobach. To duży problem w przypadku realizacji zleceń komercyjnych.

Co wpływa na jakość i trwałość sitodruku?

Jakość sitodruku w dużym stopniu zależy od doświadczenia oraz używanych narzędzi i maszyn. Jednak kluczowe znaczenie mają wysokiej jakości sita i odpowiednio dobrana chemia. Takiego zdania jest specjalista reprezentujący producenta farb drukarskich FUJIFILM Sericol: 

Nawet przy artystycznym czy hobbystycznym zajmowaniu się sitodrukiem warto sięgnąć po profesjonalne materiały oraz wysokiej jakości farby i emulsje. Oferujemy naszym klientom wytrzymałe mechanicznie i bardzo odporne chemicznie siatki poliestrowe szwajcarskiej firmy Sefar AG. Polecamy też usługę profesjonalnego napinania sit. Równomierne rozłożenie napięć na siatce decyduje o jej trwałości i możliwości wykonania wysokiej jakości nadruków. Uzyskanie podobnych parametrów przy napinaniu ręcznym, szczególnie przy dużych ramach, jest praktycznie niemożliwe. Posiadając dobrej jakości sito, warto zastosować sprawdzoną emulsję lub film kapilarny do przygotowania szablonu na siatce. Trzecim warunkiem sukcesu w sitodruku jest dobór odpowiedniej farby. Należy ją dostosować do podłoża i do warunków ekspozycji wydruku. Inne farby przeznaczone są do druku na szkle czy drewnie, a inne do znakowania tekstyliów lub płyt CD/DVD. Farby różnią się też odpornością na destrukcyjne działanie czynników atmosferycznych, w tym szczególnie promieniowania UV.

Sitodruk jest szeroko stosowaną technologią druku przemysłowego. Jednak może być też ciekawym hobby. Świetnie sprawdza się w pracy artystycznej. Jeżeli możesz sobie pozwolić na zakup podstawowych maszyn, to masz szansę uczynić z druku sitowego źródło dochodów.